SN1006

Tokom istorije zabeležen je veliki broj supernova. Većina ovih supernova otkrivena je poslednjih decenija u udaljenim galaksijama, pomoću moćnih teleskopa, ali tokom istorije bilo je i onih supernova koje su videli, i verovatno kojih su se plašili, ljudi koji su šetali Zemljom pre nekoliko vekova.

U poslednjoj fazi u životu zvezda velikih masa dolazi do vrlo snažnih i upadljivih promena. Verovatno najupečatljivija promena je eksplozija zvezde do koje dolazi onda kada zvezda više nije u stanju da se suprotstavi sopstvenoj težini. Takva eksplozija u kojoj zvezda biva gotovo potpuno uništena naziva se supernova. Jedna zvezda običnog sjaja, u trenutku eksplozije supernove zasija poslednji put, ali ona tada sija sjajnije neko ikada ranije, sjajnije od milijardi drugih zvezda, sjajnije od čitave galaksije u kojoj je živela.

Pre deset vekova, 1. maja 1006. godine, mnogi stanovnici naše planete bili su svedoci jedne ovakve eksplozije. Ova eksplozija supernove bila je posebna, to je bila najsjajnija supernova koja je ikada viđena, i ne samo to – ona je bila jedan od najsjajnijih objekata na nebu koje je ljudsko oko ikada videlo.

Najbolji opis ove supernove ostavili su kineski astronomi. Prema zapisima koje je ostavio Songshi “nova zvezda” nalazila se u sazvežđu Di, istočno od sazvežđa Lupus i jedan stepen zapadno od Centaurus-a. Isti zapisi govore nam da je supernova sijala sjajem kao polovina Meseca i da su objekti na Zemlji, obasjani svetlošću te nove zvezde bacali senku. Tokom septembra zvezda je nestala sa horizonta da bi se opet pojavila u decembru. Kineski astronomi zabeležili su da je ova supernova sijala svetlošću žute boje.

Ovu istu supernovu opisao je, nekoliko hiljada kilometara dalje, u Kairu, Egipatski astrolog Ali bin Ridwan. On je zapisoa da je novi nova zvezda bila 2,5-3 puta veća od Venere i četiri puta manja od punog Meseca. Položaj nove zvezde u ovim zapisima saglasan je sa drugim izvorima i navodi se da se zvezda pojavila nisko na južnom delu neba.

Većina izvora beleži da je ova supernova sijala na noćnom nebu tokom četiri meseca, a onda nestala ispod horizonta, da bi se opet pojavila 24. novembra i ti ostala do 22. decembra 1006. godine. U nekim izvorima se čak navodi da je supernova bila vidljiva godinu dana, a ima i onih koji navode čak i period od 10 godina (npr. kineski hroničar Sung Shih, koji navodi period od novembra 1006. god do maja 1016. godine).

Savreman istraživanja, izvršena na osnovu starih dokumenata i posmatranja ostatka ove supernove, pokazuju da je njen sjaj bio negde između -6.5 i -9 magnitude! Maglina koja je ostala kao ostatak ove supernove je vrlo tamna pa je otkrivena tek 1965. godine radioastronomskim metodama. Posmatranjima je utvđeno da se ova maglina nalazi na rastojanju od 2,2 kiloparseka, a da je njen prečnik oko 20 parseka. Brzina kojom se gas magline još uvek širi iznosi oko 2800 km/s. U maglini nisu otkriveni niti pulsar niti crna rupa. U kombinaciji sa drevnim zapisima činjenica o nepostojanju nekog objekta u sredini magline ukazuje na to da je ovo bila supernova tipa Ia. Supernove ovog tipa su vrlo sjajne, one nastaju od zvezda manjih masa koje se nalaze u dvojnim sistemima. Ove male zvezde, kada dospeju u fazu belog patuljka počinju da “kradu” materijal sa od svog komšije i u jednom trenutku njihova masa postane toliko velika da ih u potpunosti uništi sopstvena težina. Prilikom takvog urušavanja zvezde dolazi do strahovite eksplozije u kojoj cela zvezda biva potpuno uništena