Čarls Darvin

Na današnji dan, 12. februara 1809. godine, rodio se jadan od najznačajnijih naučnika u istoriji čovečanstva, Čarls Robert Darvin (Charles Robert Darwin), tvorac teorije evolucije, po kojoj se svi oblici života razvijaju putem prirodne selekcije.

Nakon završetka osnovnog školovanja 1825. godine Darvin je upisao medicinu na univerzitetu u Edinburgu. Dve godine kasnije izbačen je sa studija i upisao je Univerzitet u Kembridžu s namerom da postane sveštenik anglikanske crkve.

Nakon završetka studija (1831), Darvin se pridružio ekipi vrhunskih prirodnjaka – istraživača i kreće na naučno putovanje oko sveta na istraživačkom brodu “Bigl”.

Na tom putovanju Darvin je dobio priliku da posmatra geološke formacije koje su pronađene na različitim kontinentima i ostrvima kao i velik broj fosila i živih organizama. U svojim geološkim posmatranjima Darvin je bio najviše zadivljen posledicama delovanja prirodnih sila na Zemljinu površinu. U to doba većina geologa zastupala je teoriju da su pojedine vrste životinjskog i biljnog sveta nastajale nezavisno jedna od druge, te da je svaka prošla kreacija uništena iznenadnom katastrofom, kao što je npr. zemljotres ili pucanje i uvijanje Zemljine kore. Ostali primerci životnih oblika postali su fosili. Prema tom gledištu, vrste, nastale nezavisno jedna od druge, nisu mutirale tako da su zauvek ostajale na istom stepenu razvoja.

Međutim, dok je boravio na „Biglu“ Darvin je zaključio da zapažanja geologa sera Čarlsa Lajela, koji je tvrdio da Zemljina površina prolazi kroz stalne promene, odgovaraju onome što je sam uočio. Takođe je primetio da neki njegovi nalazi nisu u skladu s Lajelovim hipotezama. Tako je, na primer, zapazio da na ostrvu Galapagos postoje jedinstvene vrsta kornjača, američkog drozda i zeba koje su, uprkos tome što su blisko povezane sa kornjačama, drozdovima i zebama sa evropskog kontinenta, različite u strukturi i prehrambenim navikama. Ta opažanja naterala su Darvina da postavi pitanje da li je moguće da postoje veze između različitih, ali sličnih vrsta.

Sva ova zapažanja i podaci prikupljeni tokom putovanja brodom “Bigl” bila su odličan materijal za dalja Darvinova istraživanja. Tokom sledećih dvadeset godina Darvin je dorađivao svoju teoriju.

Godine 1858. godine objavljeni su osnovi čuvene teorije evolucije. Čarls Darvin objavio je svoje prve zaključke dobijene na osnovu višegodišnjeg rada na prikupljenim podacima tokom putovanja brodom “Bigl”, a nezavisno od njega slične zaključke objavio je i Alfred Rasel Volas.

Sledeće godine, 1859, Čarls Darvin objavio je svoju čuvenu knjigu “O poreklu vrsta”. Za ovu knjigu može se reći da je “šokirala svet”. Prvo izdanje rasprodato je već prvog dana.

Nakon objavljivanja knjige Darvin je nastavio da radi na dorađivanju i unapređivanju teorije evolucije. Rezultate do kojih je došao objavio je u više drugih knjiga. Iako je još od prvih dana teorija evolucije imala mnogobrojne protivnike naučni savremenici videli su značaj ove teorije pa je Darvin primljen u Kraljevsko društvo i Fransusku akademiju nauka.

Nakon smrti, 19. april 1882. godine, Čarls Darvin je sahranjen u Vestmisterskoj opatiji.

Široj javnosti ovaj veliki naučnik je poznat pre svega zbog ogorčenog i gotovo bezumnog pokušaja osporavanja njegove teorije evolucije. Otpor toj teoriji u početku je pružala uglavnom crkva, a u novije vreme samo njen ekstremni deo, kreacionistički pokret. Danas, i pored toga što počiva na čvrstim dokazima (biolozi kažu da spada u najbolje dokazane teorije, jednako bar koliko i teorija gravitacije), teorija evolucije u nekim, uglavnom niže obrazovanim sredinma, i dalje je predmet je osporavanja.

Pokušaj potpunog omalovažavanja teorije evolucije u Srbiji je posebno interesantan i ostaće zabeležen u istoriji zato što je svojevremeno (2004) došao iz samog ministarstva obrazovanja i to od tadašnje ministarke Ljiljane Čolić – slučaj o kojem su mediji, ne samo domaći, naširoko obaveštavali čitaoce. Sličan problem vezan za osporavanje teorije evolucije odigrao se u Srbiji maja 2017. godine kada je, nakon objavljivanja otvorenog pisma “podrške” teoriji evolucije, smenjen tadašnji direktor Centra za promociju nauke.

Izvori: AM, National Geographic, Wikipedia.