Čovek sa poenkareovskom intuicijom – Mihailo Petrović Alas

Pišu: Jovana Savić i Jovana Stanimirović

„Budale! Iscrpljuju se u groznici da im se ime okači o veliko zvono, a ne znaju kako je slatko raditi bez te brige!“ – Mihailo Petrović Alas o naučnicima koji najviše brinu o tome da se o njima što pre pročuje.

Mihailo Petrović Alas je ime koje je sinonim za mnoga dostignuća iz oblasti matematike, filozofije, književnosti i nauke uopšte. Čovek je svetskog glasa i neprikosnovena i unikatna ličnost.

Na današnji dan, 6. maja 1868. godine, rođen je ovaj srpski matematičar i pronalazač čiji naučni rad predstavlja neizbrisivu intelektualnu zaostavštinu.

Mika Alas je završio Prvu beogradsku gimnaziju 1885. godine, nakon čega je upisao Prirodno-matematički odsek Filozofskog fakulteta Velike škole u Beogradu. U vreme kada je on studirao, nije postojala specijalnost u okviru studija, pa je Petrović završio Veliku školu ne kao matematičar već kao student opšteg obrazovanja u prirodno-matematičkim naukama.

Septembra 1889. godine, nastavlja studije u Parizu, a nakon samo dve godine dobija diplomu za matematičke nauke na Univerzitetu u Parizu. Tokom studija u Parizu, jedan od predmeta koji je slušao kod profesora Keniga bio je trogodišnji kurs mehanike koji je obuhvatao kako racionalnu mehaniku, tako i nekoliko poglavlja tehničke mehanike. Godine 1893. dobija diplomu iz fizičkih nauka i počinje rad na doktoratu matematičkih nauka.

Mihailo Petrović je 21. juna 1894. godine odbranio svoj doktorsku disertaciju na temu diferencijalnih jednačina. Mentori sa kojima je radio na doktorskoj disertaciji bili su uticajni francuski matematičari – Šarl Emir Pikar i Šarl Ermit.

Kao najbolji student svoje generacije, dva puta je prisustvovao prijemu predsednika Francuske Republike.

Petrović je, 1894. godine, postao profesor na Filozofskom i Tehničkom fakultetu, a kasnije je predavao samo na Prirodno-matematičkom odseku. Izveo je 45 generacija matematičara i održao oko 16 različitih kurseva. Smatrao je da je pisanje udžbenika veoma osetljiv i važan rad i da ga treba realizovati u potpunoj naučnoj i nastavnoj zrelosti, stoga ih nije pisao za svoje kurseve.

Sa 27 godina, postaje član Društva francuskih matematičara u Parizu i iste 1895. godine polaže ispit za ribarskog majstora. Nakon četiri godine, 1899. postaje redovni član Srpske akademije nauka, a 1906. član Društva francuskih fizičara.

Predmeti njegovih interesovanja, izmedju ostalog, bili su i hemijski i kinematički računari, hidraulične računske mašine, teorija sistema, teorija relativnosti, kriptografija, automatski menjač, kalendar, filozofija, književnost, ribarstvo…

Pisao je naučna i filozofska dela, udžbenike, putopise, o ribarstvu kao i književna dela. Neka od njih su:

• „Elementi matematičke fenomenologije“ – jedna od najobimnijih knjiga srpske nauke
• „Integracija diferencijalnih jednačina pomoću redova“ – udžbenik
• „Đerdapski ribolov u prošlosti i sadašnjosti“ – o ribolovu
• „Kroz polarnu oblast“ – književno-etnografsko delo
• „Vreme u alegorijama, metaforama i aforizmima“ – filozofsko delo
• „Jedna zajednička crta nauke i poezije“ – književno-filozofsko delo

Nadimak „Alas“ dobio je zbog svoje strasti prema ribolovu. Zapravo, reč alas označava ribara na reci. Na medjunarodnom takmičenju u Torinu je 1911. godine dobio zlatnu medalju za izložene eksponate iz ribarstva, kao i mnoge druge nagrade i odlikovanja vezane za ribolov tokom svog života. Rekordan ulov ostvario je 1912. godine, kada je ulovio soma od 120 kilograma.

U popularnoj domaćoj seriji „Šešir profesora Koste Vujića“, lik Mihaila tumači glumac Miloš Biković.

Pored ribolova i nauke, još jedna njegova velika strast bila je violina koju je samostalno naučio da svira.

Mihailo Petrović Alas, izuzetan naučnik, akademik i intelektualac, je svoj rad oplemenio sa nebrojano mnogo dostignuća, odlikovanja i dela. Njegov celokupan rad, život i doprinos intelektualnoj baštini jesu nepresušan izvor naučne „reke“ koja je potekla zahvaljujući Alasovoj radoznalosti, poenkareovskoj intuiciji i potrebi za stvaralačkim činom.

Najbolje ga opisuju reči Jovana Cvijića, jednog od njegovih školskih drugova:

„U nas ima reč slutiti – čovek sluti, oseća pojave, događaje i procese. To je vrlo često slučaj s naučnim problemima. Nema se još nikako precizno i duboko promatranje, koje bi navelo na ideju, ali se oseća, kašto vrlo oseća, da se u izvesnom pravcu ima nešto da nadje. Ovo slućivanje ideje retko prevari. Za njim treba poći. Možda je to stanje inkubacije dubokih promatranja i ideja.“ – Jovan Cvijić