30 godina “Plave tačke u beskraju” i “Porodičnog portreta”

Šta mislite šta je ovo na slici? Ne znate? …  

Ova svetla tačka je Zemlja, naša planeta. Generacije ljudi, hiljadama godina žive na toj svetloj tački, sve što ste ikada… nalazi se na njoj…

A fotografije je samo deo, možemo reći najvećeg “porodičnog portreta” u istoriji civilizacije.

Ovu fotografiju, koja je nazvana “Plava tačka u beskraju” (Pale Blue Dot) snimio je Vojadžer 1 pre tačno 30 godina (14. februara 1990. godine).

Vojadžer 1 je ovu fotografiju napravio na svom putovanju ka kraju Sunčevog sistema, kada bio dalje od Neptuna, na rastojanju od 6,4 milijarde kilometara.

Bila je ovo prilika da Vojadžer 1 osim Zemlje fotografiše i neke druge “stanovnike” Sunčevog sistema. Iako ove fotografije nisu bile u planu misije, kamera Vojadžera 1 je uključena 13. februara i bila su potrebna puna tri sata da se kamera zagreje.

Nakon zagrevanja snimljena je serija od 60 fotografija, tzv. “Porodični portret” Sunčevog sistema. Osim Zemlje, na fotografijama bila je i Venera, Jupiter, Saturn, Uran i Neptun.

Najpoznatija od ovih fotografija bila je, naravno, Zemlja – plava tačka u beskraju. Ova fotografija snimljena je 14. februara 1990. godine u 04:48 po griniču.

U trenutku kada su fotografije snimljene Vojadžer 1 bio je na oko 40 astronomskih jedinica od nas. Sa tog rastojanja Zemlja je izgledala vrlo blizu našoj zvezdi – Suncu. Na fotografiji je zabeležena svetlost koja je sa Zemlje krenula oko 5 sati i 36 minuta ranije. Naravno, svetlost koja je snimljena krenula je sa Sunca, oko 8 minuta ranije, odbila se od Zemlje i do kamere Vojadžera 1 putovala više od 5 sati.

Bila je ovo poslednja serija fotografija koju je snimio Vojadžer 1. Samo 34 minuta nakon što je snimljena Plava tačka u beskraju kamera Vojadžera je trajno isključena (5:22 GMT). Na poslednjoj fotografiji koju je Vojadžer 1 snimio bilo je Sunce.

Nakon što je snimio poslednju seriju (neplaniranih) fotografija Vojadžer 1 je nastavio da putuje ka granici Sunčevog sistema. U međuzvezdani prostor ušao je avgusta 2012. godine i danas je najdalji objekat koji je čovek napravio (i još uvek radi).

Ovo su jedine ovakve fotografije koje su ikada snimljene. U prilici da snime nešto slično, osim Vojadžera 1, bili su samo još Vojadžer 2 i Novi horizonti ali slične fotografije nisu snimljene.

Vojadžer 1 lansiran je 5. septembra 1977. godine, samo nekoliko dana posle identičnog Vojadžera 2 (20. avgust). Razlog za ovakav redosled oznaka bio je plan misije prema kome je, na putu ka Jupiteru, Vojadžer 1 “prestigao” Vojadžer 2 u decembru 1977. godine. Do Jupitera je Vojadžer 1 stigao 5. marta 1979. godine a do Saturna 12. novembra 1980. godine.

Nakon što su snimljene “Plava tačka u beskraju” i “Porodični portret” Sunčevog sistema bilo je potrebno nekoliko meseci da Vojadžer 1 pošalje sve podatke na Zemlju. Poslednji bajt fotografija stigao je početkom maja 1990. godine

Ideju za ovu fotografiju dao je Karl Sagan još 1981. godine. Četiri godine nakon što je snimljena “Plava tačka u beskraju”, Karl Sagan objavio je istoimenu knjigu o tome koliko su ljudi (ne)značajni i (ne)moćni u odnosu na Univerzum.

Plava tačka u beskraju
Carl Sagan (1934-1996)

Sa ovog udaljenog mesta posmatranja, Zemlja možda izgleda beznačajna. Ali za nas je drugačije. Pogledajte ponovo tu tačku. To je ovde. To je dom. To smo mi. Na njoj… svi koje volite, svi koje poznajete, svi za koje ste ikada čuli, svako ljudsko biće koje je ikad postojalo – živelo je tu. Skup svih naših radosti i patnji, hiljade samouverenih religija, ideologija i ekonomskih doktrina, svaki lovac i svaki skupljač, svaki heroj i svaki plašljivac, svaki stvaralac i razarač civilizacije, svaki kralj i seljak, svaki mladi zaljubljeni par, svaka majka i svaki otac, dete puno nade, pronalazač i istraživač, svaki učitelj morala, svaki korumpirani političar, svaka superzvezda, svaki “vrhunski vođa”, svaki svetac i grešnik u istoriji naše vrste — svi smo živeli tamo: na čestici prašine zaklonjenoj zrakom Sunca.

Zemlja je veoma mala scena u nepreglednoj kosmičkoj areni. Setite se reka krvi koju su prolili svi oni generali i vladari, da bi, u slavi i trijumfu, postali momentalni vladari delića tačke. Setite se beskrajnih okrutnosti počinjenih od strane stanovnika jednog ćoška piksela prema jedva prepoznatljivim stanovnicima nekog drugog ćoška, njihovih toliko čestih nesporazuma, tolike njihove želje da ubiju jedni druge, njihove žarke mržnje.

Naše zablude, naše umišljeno samouvažavanje, obmana da imamo neki privilegovani položaj u Svemiru su suočene sa ovom bledom tačkom. Naša planeta je usamljena mrlja prekrivena velikom kosmičkom tamom. U našoj bezizražajnosti u svom tom prostranstvu, ne postoji nikakav znak da će pomoć doći s nekog drugog mesta da nas izbavi od nas samih.

Zemlja je jedino mesto za koje znamo da sadrži život. Ne postoji ni jedno drugo mesto, bar ne u skoroj budućnosti, gde bi naša vrsta mogla migrirati. Posetiti, da. Naseliti, ne još. Sviđalo vam se ili ne, Zemlja je mesto gde se trenutno nalazimo.

Kažu da je astronomija pokorno iskustvo koje izgrađuje karakter. Verovanto ne postoji bolji pokazatelj glupavosti ljudske sujete od ove slike našeg sveta sa udaljenosti. Za mene, ona naglašava našu odgovornost da se jedni prema drugima odnosimo ljubaznije, i da sačuvamo i negujemo bledo-plavu tačku — jedini dom za koji znamo.

Reflections on a Mote of Dust
Carl Sagan (1934-1996)

We succeeded in taking that picture [from deep space], and, if you look at it, you see a dot. That’s here. That’s home. That’s us. On it, everyone you ever heard of, every human being who ever lived, lived out their lives. The aggregate of all our joys and sufferings, thousands of confident religions, ideologies and economic doctrines, every hunter and forager, every hero and coward, every creator and destroyer of civilizations, every king and peasant, every young couple in love, every hopeful child, every mother and father, every inventor and explorer, every teacher of morals, every corrupt politician, every superstar, every supreme leader, every saint and sinner in the history of our species, lived there on a mote of dust, suspended in a sunbeam.

The earth is a very small stage in a vast cosmic arena. Think of the rivers of blood spilled by all those generals and emperors so that in glory and in triumph they could become the momentary masters of a fraction of a dot. Think of the endless cruelties visited by the inhabitants of one corner of the dot on scarcely distinguishable inhabitants of some other corner of the dot. How frequent their misunderstandings, how eager they are to kill one another, how fervent their hatreds. Our posturings, our imagined self-importance, the delusion that we have some privileged position in the universe, are challenged by this point of pale light.

Our planet is a lonely speck in the great enveloping cosmic dark. In our obscurity — in all this vastness — there is no hint that help will come from elsewhere to save us from ourselves. It is up to us. It’s been said that astronomy is a humbling, and I might add, a character-building experience. To my mind, there is perhaps no better demonstration of the folly of human conceits than this distant image of our tiny world. To me, it underscores our responsibility to deal more kindly and compassionately with one another and to preserve and cherish that pale blue dot, the only home we’ve ever known.

Saznajte više na:

• First-Ever Solar System Family Portrait (1990)
• 10 Things You Might Not Know About Voyager’s Famous ‘Pale Blue Dot’ Photo
• Astronomy Picture of the Day (14 February 2020)
• Voyager 1’s Pale Blue Dot
• Pale Blue Dot at 30: Voyager 1’s iconic photo of Earth from space reveals our place in the universe