- Zvezda je rođena
- Pocetak kraja
- Zivot posle smrti
- Nestanak masivnih zvezda
- Nove i supernove
- Konacna sudbina
- Supernove u nasem susedstvu
- SN1006
- SN1054 – Maglina Rak
- Supernova SN1987a
- Nastanak hemijskih elemenata
- Rasprostranjenost elemenata
- Sagorevanje vodonika i helijuma
- Sagorevanje ugljenika
- Neke komplikacije
- Nastanak elemenata iza gvozdja
- Najtezi elementi
- Postoje li dokazi?
- Da li je ovo kraj?
- Literatura
Na sve višim i višim temperaturama koje se dostižu u unutrašnjosti zvezde, sve teža i teža jezgra mogu da stupe u fuzione reakcije. Na temperaturi od 109K (koja se javlja samo u jezgrima zvezda mnogo masivnijih od Sunca) dolazi do fuzije ugljenika u magnezijum:
Međutim, zbog velikog broja protona u jezgrima težim od ugljenika, većeg broja protona, fuzija težih elemenata zahteva vrlo visoke temperature koje skoro da se i ne javljaju u zvezdama. Zbog toga teži elementi nastaju na drugi, lakši, način. Na primer, odbojna sila između dva jezgra ugljenika je tri puta veća nego odbojna sila između ugljenika i helijuma. Zbog toga se fuzija ugljenik-helijum odigrava na nižim temperaturama nego fuzija dva jezgra ugljenika. Na temperaturi većoj od 6·108K, jezgro ugljenika-12 sudara se sa jezgrom helijuma-4 i dolazi do nuklearne reakcije u kojoj nastaje kiseonik-16:
Ako postoje jezgra helijuma verovatnoća za odigravanje ove reakcije je mnogo veća nego za fuziju dva atoma ugljenika.
Na temperaturi većoj od 1,2·109K može doći do sudara dva jezgra kiseonika-16 i njihove fuzije u sumpor-32:
ali i ovde je veća verovatnoća da jezgro kiseonika reaguje sa helijumom i pri tome nastane neon-20:
Kako zvezda stari teži elementi češće nastaju zahvatom helijuma nego fuzijom istih jezgara. Zbog toga što je fuzija sa jezgrom helijuma česta, elementi sa rednim brojem deljivim sa 4 su najrasprostranjeniji: ugljenik (12), kiseonik (16), neon (20), magnezijum (24), silicijum (28), itd. Upravo ovi elementi predstavljaju pikove na grafikonu rasprostranjenosti. Svaki od njih nastaje u posebnoj fazi evolucije zvezde fuzijom prethodnog člana niza i helijuma.